Zgodnie z ajurwedyjską nauką opisującą powstanie świata, pierwszym żywiołem, który zaistniał była przestrzeń. To z niej wyodrębniło się następnie powietrze, które z kolei było niezbędne, aby powstał ogień. Ogień dał początek wodzie, a kiedy ta skupiła się w jednym miejscu, powstała ziemia. Tak w uproszczony sposób przedstawia się koncepcja współistnienia we wszechświecie tych pięciu żywiołów.
Zgodnie z tą ideą, każda obecna we wszechświecie struktura czy organizm składa się z przeróżnych kombinacji pięciu podstawowych żywiołów. W zależności od ich wzajemnej proporcji wykazują odmienne właściwości. Jeśli klasyfikujemy coś jako ogień, to znaczy że ma to właściwości żywiołu ognia, czyli: spala się, jest gorące, itp.
Żywioły wykazują pewne swoiste cechy, które umożliwiają odróżnienie ich między sobą. Kombinacja pięciu żywiołów jest obecna w każdym człowieku, ale u każdego jest inna. Przejawem tych żywiołów są dosze, czyli energie powstałe z ich połączenia i wykazujące swój specyficzny charakter. W Ajurwedzie wyróżniamy trzy dosze: Vata, Pitta i Kapha.
Unikalna kompozycja dosz określa nasze prakriti, czyli konstytucję/naturę psychofizyczną. Gdy w naszym ciele dominuje dosza pita, mówimy, że nasze prakriti to pita. A zatem, będziemy posiadali większość właściwości odpowiadających doszy pita, ale również, choć w mniejszym stopniu, właściwości doszy vata i kapha.
Nasze Prakriti pozostaje niezmienna od momentu poczęcia, aż do końca naszego życia. Może jednak ulec zaburzeniu pod wpływem zewnętrznych bodźców, tj. nieprawidłowej diety, stresu, traum, ale również niewykorzystania swojego potencjału. Czynniki te wywołują stan nazywany Vikriti, czyli bycie w nierównowadze.
Vata, żywioł przestrzeni i powietrza
Naturą doszy Vata jest ruch i ciągła zmiana. Ponieważ jest to energia wywodząca się z żywiołu przestrzeni i powietrza, jej obecność w ciele człowieka powoduje wychłodzenie i suchość. Osoby, u których dosza Vata jest dominująca, często charakteryzują się drobną budową ciała, zimnymi dłońmi i stopami oraz szybkim metabolizmem. Dużo myślą i ciężko im usiedzieć długo w jednym miejscu. Są bardzo wrażliwe emocjonalnie, intensywnie reagując na zewnętrzne bodźce i mają “nerwy na wierzchu”.
Cechy fizyczne typu Vata
- Drobne, delikatne ciało
- Nieregularny, ale szybki metabolizm
- Słaby system immunologiczny
- Zimne dłonie i stopy
- Łatwo wysuszająca się skóra
- Częste zaparcia
- Widoczna sieć naczyń krwionośnych na rękach i nogach
- Głos niski i zachrypnięty albo wysoki i donośny
- Widoczne wystające kości
Cechy umysłowe typu Vata
- Gadatliwość
- Lekki sen i skłonność do częstego wybudzania się
- Nadwrażliwość
- Spontaniczność w działaniu i łatwość w przystosowywaniu się do zmian
- Szybkie popadanie w stany fascynacji, zauroczenia lub zniechęcenia
- Łatwość w przyswajaniu wiedzy
- Krotka pamięć
- Wysoki entuzjazm i kreatywność
- Trudność z utrzymaniem ciągłego skupienia
- Brak wytrwałości w działaniu, tzw. “słomiany zapał”
- Sny o aktywności, lataniu, sytuacjach nerwowych i wywołujących lęk.
Charakterystyka konstytucji Vata
Osoby o prakriti Vata, ze względu na swoją niestabilną naturę, potrzebują dużej regularności. Typ Vata ma dużą trudność z utrzymaniem rutyny w życiu, ponieważ potrzebują doświadczać ciągle nowych wrażeń i próbować nowych rozwiązań. Osobowość typu Vata jest znana z rozpoczynania wielu nowych projektów na raz i nie kończenia ich. Jest wiecznie w biegu, bardzo dużo myśli i wymyśla ciekawe, kreatywne rozwiązania jednak nie potrafi wprowadzić ich w życie. Ta cecha uwidacznia się zwłaszcza wtedy, kiedy Vata jest w nierównowadze.
Większość ludzi Vata ma skłonność do nadmiernego przejmowania się i od czasu do czasu cierpi na niedobór snu. Jednak naturalnym jest, że osoby typu Vata śpią najkrócej ze wszystkich typów konstytucji – 6 godzin lub mniej, a czas ten skraca się dodatkowo wraz z wiekiem.
Kiedy Vata jest w równowadze, staje się zaraźliwie szczęśliwa, entuzjastyczna i energiczna. Jej umysł jest jasny, skupiony i bardzo kreatywny. Swój potencjał realizuje we wszystkich czynnościach związanych z tworzeniem, tak więc często ten typ osób wybiera zawody takie jak: projektant (wszelkiego rodzaju), artysta czy inżynier.
Jeśli jesteś zdrową osobą typu Vata powinieneś unikać spożywania produktów o charakterze Vata, czyli wszystkiego co jest suche, surowe, chłodne, lekkie i powodujące gazy. Jeśli naturalnie stronisz od tego typu produktów a jesteś typem Vata, to znaczy że jesteś w równowadze. Jeśli jednak będąc typem Vata uwielbiasz wymienione produkty i spożywasz je codziennie to znaczy, że jesteś w nierównowadze i stosując taką dietę przez długi czas możesz doprowadzić do choroby. Typowymi schorzeniami związanymi z nierównowagą doszy Vata są min.: artretyzm, osteoporoza, migreny, problemy z krążeniem krwi.
Aby uzyskać prawidłową diagnozę swojej natury (prakriti) oraz nierównowagi (vikriti) oraz uzyskać rekomendację powrotu do zdrowia i równowagi, zapisz się na konsultację z lekarzem ajurwedyjskim.
Pitta - żywioł oginia
Mocna energia ognia manifestuje się w ciele jako Pitta. Jej główną siedzibą w ciele jest układ trawienny. Jest to energia transformująca, a zatem odpowiada za wszelkie procesy przemiany w ciele. Dlatego osoby z intensywnie przejawiającą się Pittą mają duże zdolności do autoregeneracji. Są precyzyjne w planowaniu i działaniu, a do tego z łatwością wykonują wiele zadań jednocześnie. Osoby takie świetnie odnajdują się w roli przywódców, liderów i managerów.
Cechy fizyczne typu Pitta
- Średnia masa ciała, ciepła i miękka skóra z dużą ilością pieprzyków, piegów lub wyprysków
- Nietolerancja ciepła i tendencja do rumieńców (niechęć do gorących napojów, posiłków i klimatu)
- Intensywne pragnienia (apetyt. libido)
- Silny ogień trawienny
- Tendencja do wypadania włosów i łysienia
- Obfita potliwość oraz oddawanie dużej ilości moczu, intensywny zapach ciała
Cechy umysłowe typu Pitta
- Bystra i kreatywna natura
- Wysoka inteligencja, analiza i ocena
- Promienny, odważny, dumny
- Tendencje do szybkiego wpadania w złość i irytacji pod wpływem stresu
- Kłótliwość i niechęć do podporządkowywania się
- Mówią głośno, z pasją i często dominują w rozmowie.
- Ambitni i zdeterminowani
- Dobrze zarządzają pieniędzmi
- Wielozadaniowość
- Perfekcjonizm
Charakterystyka konstytucji Pitta
Osoby typu Pitta są średniego wzrostu i mają umiarkowaną budowę ciała. Bez większych problemów mogą zarówno przybrać na wadze jak i stracić zbędne kilogramy. Posiadają ostre rysy twarzy i oczy średniej wielkości o przenikliwym spojrzeniu.
Osoby typu Pitta na ogół obdarzone są ostrym, przenikliwym intelektem oraz wyjątkową zdolność koncentracji. Ich naturalną tendencją jest bycie uporządkowanym i w efektywny sposób zarządzania własnymi zasobami, tj. energią, finansami, działaniami. Są ambitni i wykazują naturalne cechy przywódcze. Ich opinie zwykle są dość zasadnicze, a oceny krytyczne.
Osoby typu Pitta w naturalny sposób regulują nadmiar energii ognia poprzez ćwiczenia fizyczne – zawsze chętnie zmęczą się na siłowni bądź wezmą udział w maratonie. Zmęczenie fizyczne pozwala im równoważyć emocje.
Jeśli jesteś zdrową osobą typu Pitta powinieneś unikać spożywania produktów o charakterze Pitta, czyli wszystkiego co jest smażone i tłuste oraz pikantne, cierpkie, słone i kwaśne. Nie powinieneś pić nadmiernej ilości kawy i herbaty oraz powinieneś unikać alkoholu i papierosów. Jeśli naturalnie stronisz od tego typu produktów a jesteś typem Pitta, to znaczy że jesteś w równowadze. Jeśli jednak będąc typem Pitta uwielbiasz wymienione produkty i spożywasz je codziennie to znaczy, że jesteś w nierównowadze i stosując taką dietę przez długi czas możesz doprowadzić do choroby. Typowymi schorzeniami związanymi z nierównowagą doszy Pitta są min.: nadkwasota, choroby skóry, wrzody żołądka, choroby wątroby, stany zapalne w ciele, kamienie w nerkach, wysokie ciśnienie krwi.
Aby uzyskać prawidłową diagnozę swojej natury (prakriti) oraz nierównowagi (vikriti) oraz uzyskać rekomendację powrotu do zdrowia i równowagi, zapisz się na konsultację z lekarzem ajurwedyjskim.
Kapha - woda, ziemia
Naturą Kaphy jest wytrzymałość i odprężenie. Jest to dosza, na którą składają się energie żywiołu wody i ziemi. Ciało osób typu Kapha jest mocne i stabilne o ciężkiej i solidnej budowie. Ludzie z dominacją tej energii są uważani za szczęściarzy, ponieważ z zasady cieszą się dobrym zdrowiem, a ponadto są pogodni, radośni oraz pokojowo i optymistycznie patrzą na świat.
Cechy fizyczne typu Kapha
- Ciało masywne, solidne i gładkie o silnej, dobrze rozwiniętej muskulaturze
- Duża siła fizyczna, odporność i witalność
- Powolne trawienie i niewielki apetyt
- Spokojny, melodyjny, niski głos
- Gładka, dobrze nawilżona, jasna skóra
- Przyciągające, łagodne oczy i czysta cera bez niedoskonałości
- Silne, dobrze zbudowane stawy
- Porusza się powoli i stabilnie. Stawia pewne kroki
- Niska temperatura ciała, niewielka potliwość
Cechy umysłowe typu Kapha
- Spokojna i cicha natura
- Rozważny i powolny sposób mówienia
- Powolne i metodyczne w działaniu
- Potrafią być ospałe, ociężałe i trudno je zmotywować
- Źle czują się w wilgotnym klimacie
- Doskonała pamięć
- Uczą się powoli
- Preferują życie rodzinne i tradycję
- Tolerancja i łatwość wybaczania
- Oszczędność
- Lubią przynależeć do grupy, społeczności, rodziny
Charakterystyka konstytucji Kapha
Kaphie dużo czasu zajmuje podejmowanie decyzji. Budzi się bardzo powoli, zwykle jeszcze długo leżąc w łóżku, a kiedy już uda jej się z niego wyjść to i tak potrzebuje porannej kawy, żeby ostatecznie postawić się na nogi.
Kapha jest szczęśliwa niezależnie od statusu majątkowego, czy społecznego i chroni tego dobrostanu jednocząc innych ludzi, respektując ich uczucia oraz okazując im szczerą empatię. Ten typ człowieka szuka ukojenia emocjonalnego w nadmiernym jedzeniu. Jest osobą pełną wdzięku z błyskiem w oczach. Porusza się z gracją nawet wtedy, gdy ma nadwagę.
Ludzie o prakriti Kapha kochają rutynę, ale często ich nawyki nie są dla nich zdrowe. Trudność sprawia im eliminacja złych przyzwyczajeń tak samo jak i wprowadzenie nowych.
Kaphie najbardziej służą energiczne ćwiczenia. Żeby jednak wprowadzić i rozwijać ten nawyk potrzebują gorliwych zachęt. Natomiast kiedy już ćwiczenia staną się elementem ich rutyny nie mają większych problemów z utrzymaniem systematyczności.
Zazwyczaj typ Kapha jest powolnym, zrównoważonym mówcą, szczególnie wtedy, kiedy ma jasno nakreślony cel wypowiedzi.
Z natury Kaphy są tolerancyjne, czułe i wybaczające. Mają w sobie dużo matczynych uczuć. W trakcie kryzysu nie jest łatwo wyprowadzić je z równowagi. Są ostoją dla innych. Negatywnymi emocjami Kaphy jest chciwość i nadmierne przywiązanie. Może mieć spore trudności z pozbywaniem się starych i niepotrzebnych przedmiotów. Kiedy Kapha jest w nierównowadze staje się uparta, monotonna, letargiczna i leniwa.
Jeśli jesteś zdrową osobą typu Kapha powinieneś unikać spożywania produktów o charakterze Kapha, czyli wszystkiego co jest ciężkie, słodkie i gęste, zawiera dużo cukru i tłuszczu włączając w to mięso i nabiał. Nie powinieneś pić dużej ilości płynów. Jeśli naturalnie stronisz od tego typu produktów a jesteś typem Kapha, to znaczy że jesteś w równowadze. Jeśli jednak będąc typem Kapha uwielbiasz wymienione produkty i spożywasz je codziennie to znaczy, że jesteś w nierównowadze i stosując taką dietę przez długi czas możesz doprowadzić do choroby. Typowymi schorzeniami związanymi z nierównowagą doszy Kapha są min.: otyłość, mdłości, śluz w płucach i gardle, problemy z zatokami, niestrawność, astma.
Aby uzyskać prawidłową diagnozę swojej natury (prakriti) oraz nierównowagi (vikriti) oraz uzyskać rekomendację powrotu do zdrowia i równowagi, zapisz się na konsultację z lekarzem ajurwedyjskim.